“Kom jij uit Nederland? Ben je regelmatig op zoek naar meer inkomen? Dan moet je dit geweldige verhaal van Caroline Dekkers vandaag bij ons lezen.”
Nee, dit is niet een verfrissende weg die we inslaan met The Best Social Media. Deze zin komt uit een artikel die je mag rangschikken als nepnieuws. Een verzonnen interview om lezers te laten beleggen in bitcoins en ander cryptogeld, maar waar zij zelf vervolgens niet beter en rijker van zullen worden. Oh, en die Caroline Dekkers? Dat is onze collega, en vertrouwd gezicht van The Best Social Podcast, Cato Duyvis. En de foto’s uit het onzin artikel komen ook rechtstreeks uit onze podcast. Hebben wij weer.
“Hé, jouw foto’s worden gebruikt”
Begin juni krijgt Diederik Broekhuizen, dat andere vertrouwde gezicht en geluid uit onze podcast en oprichter van The Best Social, een bericht via Facebook. Een vriend liet ‘m even het volgende weten:
Toen die vriend onderstaande advertentie op het globale smoelenboek aantikte, belandde hij plomp in het nep artikel.
Meteen al even één ding: je ziet de site Liqueurs Liquids staan. Normaal gesproken is dit een Portugese site waarop e-boeken worden verkocht. Als je echter op de advertentie klikt, kom je op nepnieuws van een of andere buitenlandse nieuwssite met de volgende Nederlandse kop en inhoud (en gejatte foto’s):
En daar hebben we dus onze Cato al. Al speelt ze in deze nep advertentie de rol van Caroline Dekkers, een vrouw die wél graag heel snel heel veel geld wil verdienen en een expert is in het ondergrondse bankensysteem. Hierover wordt zij in het artikel bevraagd door financieel verslaggever Peter. Nu mag je een keer raden wie deze Peter is. Toe maar.
Inderdaad, dat is dus onze Diederik. Het artikel is een zogenaamd verslag van een radio-interview tussen Peter en Caroline, waarin Peter alles te weten wil komen van het snelle geld van Caroline. We zullen je niet te veel meenemen in het artikel, het is immers klinkklare onzin.
Toch heel kort: Cato Caroline vertelt hoe snel zonder moeite belachelijk veel geld verdient met het ondergrondse bankensysteem, halverwege de nep advertentie wordt duidelijk dat dit systeem draait om cryptovaluta en het mooiste van alles: iedereen kan het doen. Je hoeft je alleen maar in te schrijven bij een platform waar professionele adviseurs (scammers) je gaan helpen en je om te beginnen alleen maar even 250 euro hoeft in te leggen. Maar, zo beloven ze je, dit heb je binnen no time terugverdiend (is natuurlijk niet zo).
Om de boel een meer vertrouwd gevoel te geven, hebben de oplichters een foto toegevoegd van iets wat zo maar door zou kunnen gaan als een radio-interview, maar in werkelijkheid dus beeld uit onze podcast-opname is.
Onderstaande afbeelding zou het transactieoverzicht van Caroline zijn. Financieel verslaggever Peter kan het amper geloven zo te zien. Welnu, voor Diederik was de schrik net zo groot toen hij op de hoogte werd gebracht van deze nep advertentie. We spraken ‘m uiteraard even en vroegen wat er door hem heen ging toen ‘ie het zag:
“WTF. Eerste wat ik dacht. Wist wel meteen dat dit om hetzelfde ging waarmee Alexander Klöpping de laatste jaren in het nieuws kwam. En weet je? Als ik heel eerlijk ben moest ik eerst nog wel om lachen, zo belachelijk is het. Vond ik ergens zelfs nog wel een soort van eer, dat onze foto’s blijkbaar zo goed zijn om te misbruiken haha. Maar, deze gedachte hield niet lang stand, want al snel dacht ik aan de potentiële slachtoffers van mijn en Cato’s hoofd. Dat mensen indirect door ons geld gaan kwijtraken. Daarom wil ik weten wie en wat hierachter zit.”
Goed, op onderzoek dus. Waarom worden onze foto’s gebruikt? En wat schuilt erachter? De zoektocht begon met het natrekken van een andere foto uit het nepartikel. Van een zogenaamde Daan Huisman, een ander succesverhaal uit de wereld van cryptovaluta en in het artikel wordt gebruikt om de boel extra aanlokkelijk/betrouwbaar te maken.
Natuurlijk is deze jongeman niet Daan Huisman. Dat snap jij ook wel. Wie het wel is? Geen idee. Maar een snelle ronde door Google Reverse Image Search met zijn foto leverde wel meteen een bizarre ontdekking op. Er gaat namelijk ook nog een Zuid-Afrikaanse versie rond van de nepadvertentie. Exact hetzelfde artikel, maar dan dus in een andere taal. Maar de foto’s zijn dus hetzelfde gebleven en zo krijgt Cato opeens de rol van Driekie de Wet en is Diederik nog steeds een financieel verslaggever, maar dan met de naam Jannie. Jep, Jannie.
Er gaat zelfs ook nog een Spaanse variant rond van het artikel met precies dezelfde opbouw, alleen is hier gekozen voor een ander duo in de foto’s.
We zijn niet de eerste
Voor zover ‘ons’ artikel en de varianten erop. Zoals je misschien wel bekend is, speelt deze bitcoin-beleggingsfraude al veel langer. In de nepadvertenties wordt beloofd dat beleggers met investeringen in bitcoins flink rendement kunnen krijgen.
Bekende Nederlanders als John de Mol, Waylon, Jort Kelder en Alexander Klöpping worden al sinds 2017 door oplichters misbruikt voor dit soort nepadvertenties. Het heeft de slachtoffers de afgelopen jaren ruim 2,9 miljoen euro aan schade gekost. Dat bevestigde de Fraudehelpdesk begin dit jaar aan het RTL Nieuws. In totaal werden ruim driehonderd Nederlanders het slachtoffer van deze digitale fraude, waarbij er vooral het laatste jaar een enorme stijging viel te noteren. In 2017 werden er namelijk nog maar vier slachtoffers geregistreerd. Gezamenlijk leden zijn toen 27.000 euro schade
Jort Kelder heeft naar aanleiding van onderzoek van Brandpunt+ contact gezocht met één van de mensen achter deze nepadvertenties. In een video is te zien hoe hij belt met een vermoedelijke verdachte uit Tsjechië. Vanaf het moment dat Kelder de man aanspreekt op zijn gedrag en vertelt dat zijn gezicht gebruikt wordt, schiet de man in de verdediging. Kelder dreigt om naar de politie en de fiscus te stappen om de oplichter in de gevangenis te krijgen. Bekijk hieronder de beelden.
“We krijgen hier dagelijks meldingen over binnen”, zegt André Vermeulen van de Fraudehelpdesk tegen NOS. De politie kan niet zeggen hoe vaak het probleem voorkomt, omdat deze vorm van fraude niet apart wordt geregistreerd. Volgens de politie is het lastig om de daders op te sporen. Dat beaamt Vermeulen van de Fraudehelpdesk. “Het zijn slimme jongens die ongrijpbaar zijn.”
Hoe doet dat tuig dit?
Deze manier van oplichten is dus al langer gaande. Oplichters hopen dat jij je in zult schrijven, waarna je wordt aangespoord een eerste investering te doen. Op de officiële site van Bitcoin wordt deze manier van fraude ‘Bitcoin Code’ genoemd.
Het lastige van de advertenties is dat de de websites waarop ze verschijnen voortdurend veranderen. Door dit systeem maakt het niet uit hoe vaak mensen de advertenties rapporteren, ze blijven maar opduiken.
Erik Poll, onderzoeker cybersecurity aan de Radboud Universiteit, bevestigt aan NU.nl dat het lastig is om nepadvertenties te weren. Oplichters bedenken steeds weer nieuwe manieren om controles te omzeilen. Je kunt je controles pas aanpassen als je weet hoe ze worden ontweken en er dus al ongewenste advertenties op je website zijn geplaatst.”
Wat wij eraan deden..
Om de partijen achter de bitcoinadvertenties juridisch aan te kunnen pakken, moeten de eigenaren bekend zijn. Dit is meteen het grootste probleem: daar is vaak niet gemakkelijk achter te komen. Juridisch is het simpel: het gebruik van onze beelden is in dit geval volledig in strijd met de wet. Het is alleen nauwelijks te achterhalen wie erachter zit. Daadwerkelijk stappen ondernemen is dan ook vaak een stap te ver.
In het verleden heeft NOS bijvoorbeeld met succes opgetreden tegen oplichters achter nepnieuws. Na veel tijd, geld en energie, lukte het hen om een specifiek artikel met nepnieuws te laten verdwijnen. Maar binnen de kortste keren verschenen er tien nieuwe. Volgens Facebook zelf zijn meldingen van gebruikers in ieder geval “essentieel” om de fraude aan te pakken. Aan de NOS vertelt Alexander Klöpping dit dan ook maar te doen, al heeft hij niet het idee dat die hier bijzonder veel prioriteit aan hechten. “Als ik dit soort advertenties rapporteer, staan ze er na een maand nog”, zegt Klöpping.
Bij De Persgroep doen ze dat ook. “We hebben er een team op zitten dat het actief volgt”, zegt Willem-Albert Bol van het Belgische concern. Daarbij probeert het bedrijf de bewuste sites uit de lucht te halen. “Maar het is een veelkoppig monster”, zegt Bol.
Hoewel deze geluiden ons niet direct heel hoopgevend in de oren klonken, hebben we melding gemaakt van de Nederlandstalige nepadvertentie. Tot onze grootste verrassing nog met succes ook. Wanneer we namelijk terugkeren op de link van de nep advertentie, belanden we op een pagina waarop een audioboek over de Nederlandse taal wordt verkocht. Of dit overigens direct door onze melding komt is ons niet bekend.
En wat jij kan doen
We weten op dit moment niet of de nepadvertentie misschien al is ondergebracht bij een andere website. We konden ‘m in ieder geval niet meer vinden. Maar, mocht je ‘em ooit nog tegenkomen met onze hoofden erin, tip ons dan alsjeblieft.
En besef je zeker: wat te mooi is om waar te zijn, is vrijwel altijd ook echt te mooi om waar te zijn.
Lees ook
13 kant-en-klare reacties om WhatsApp-oplichters vakkundig te trollen
Kan jij in deze vreemde tijd wel wat afleiding gebruiken? Dan hebben we iets voor je: er liggen namelijk drie seizoenen van The Best Social Podcast op je te wachten. We bespreken alles over social media met spraakmakende gasten, zoals Tim Hofman, Ryanne van Dorst en Nienke Plas.
Beluister The Best Social Podcast op:
Spotify
Apple (iPhone en iPad)
Art19
YouTube
